نگرش‌ها و تغیر نگرش ها

مفهوم نگرش و شکل‌گیری آن‌، از جمله مباحث جالب روانشناسی اجتماعی است‌. نگرش‌ها نقش بسیار مهمی در زندگی‌، اندیشه‌ها و رفتارهای فردی و اجتماعی انسان دارند‌.

روانشناسان معتقدند که تغییر نگرش یک فرد می تواند رفتار فرد را نیز تغییر دهد. پس هرچه بیشتر در مورد رفتارها آگاهی داشته باشیم تغییر نگرش افراد سهل‌تر خواهد بود‌.

نگرش چیست؟

نگرش‌ نوعی آمادگی برای عمل یا عکس العمل خاصی است برای مقابله با محرکی خاص. یعنی نگرش ها در افراد معمولا مسکوت هستند تا زمانیکه با موضوع خاصی مواجهشوند و در آن زمان نگرش فرد در بیان و رفتارش تجلی می یابد. می توان گفت نگرش یک حالت روانی و عصبی است که سازمان می یابد.

روانشناسان نگرش افراد را در سه جز تحلیل می کنند:

1- جز شناختی که مربوط به عقاید گوناگون افراد نسبت به یک موضوع می باشد.

2- جز عاطفی که احساساتی هستند که در اثر مواجه با موضوعی در شخص ایجاد می شود.

3- جز رفتاری که رفتاری است که شخص در زمان مواجه با موضوعی از خود نشان می دهد.

تفاوت نگرش با ارزش، عقیده و علاقه

ارزش‌ها انتزاعی هستند و فاقد موضوع خاصی اند مانند آزادی، شجاعت. افراد از ارزش ها برای تصمیم گیری های خود استفاده نموده و از طریق آنها نگرش خاص خود را می سازند.

عقیده چیزی است که فرد درست می پندارد و معمولا یا عقاید عاری از هیجان هستند مانند اعتقاد به کمربند ایمنی برای جلوگیری از سانحه رانندگی یا این عقاید دارای هیجان هستند مانند اعتقاد به خصوصیات یک ملت یا اعتقادات دینی.

اما نگرش و علاقه به دوست داشتن و یا دوست نداشتن مربوط می‌شوند و هر دو شامل احساس‌های شخصی نسبت به یک شیء یا نهاد اجتماعی یا گروه تصور می‌شود و علایق، احساس فرد نسبت به یک فعالیت است.

تغییر نگرش و دلایل نیاز به آن:

در سال1955، جورج کلی روانشناسی خود را تحت عنوان “سازه‌های شخصی” معرفی کرد. سازه های شخصی به این معناست که فرد توسط عقاید قبلی خود به جهان و اطراف خود می نگرد (یعنی سازه‌ها) و این سازه‌ها در زمان مقابله با موقعیت های جدید تغییر می کنند و با شرایط جدید سازگار می شوند و نظریه اصلی جورج کلی این بود که افراد می توانند با تمرین تغییری در نگرش های خود نسبت به اطرافشان ایجاد نمایند و در پی آن تجربیات رفتاری تازه ای را کسب کنند.

براین اساس جورج کلی توصیه نمود که روانشناسان و درمان گران در تلاش برای تشویق درمان جویان خود به کسب راهبردهای مقابله با مشکلات و جستجوی رفتارهای جدید متاثر از تغییر نگرش ها تلاش نمایند.

قطعا می توان گفت که تغییر نگرش‌ها منجر به تغییراتی در رفتار می گردد و به عکس، تغییر در رفتار می‌تواند بر نگرش‌های فرد تأثیر گذارد. ارتباط میان نگرش و رفتار به طور گسترده‌ای در حوزه روانشناسی اجتماعی و علوم رفتاری مورد تحقیق قرار گرفته است. هر چه روانشناسان بیشتر بتوانند ارتباط میان نگرش و رفتار و عواملی که این دو را تحت تأثیر قرار می‌دهند درک نمایند، بهتر می‌توانند اختلال‌های روانی را درمان کنند. بنابراین یکی از راه‌های تغییر رفتار مطالعه نگرش‌های افراد و تغییر آن نگرش‌هاست.

در تغییر نگرش‌ها باید به‌نظریه‌ سه‌‌مرحله‌ای‌ کورت‌ لوین‌ توجه کرد:

1- انجماد زدایی

لوین‌ معتقد است‌ وقتی‌ که‌ نگرشی‌ در جامعه‌ شکل‌ گرفت‌ قاعدتاً تحت‌ تأثیر چند فشار است. فشارهایی که‌ قصد دارند نگرش‌ را تغییر دهند، فشارهایی که می خواهند نگرش ها را محکم تر نمایند. بنابراین در مرحله اول از تغییر نگرش ابتدا باید انجمادزدایی رخ دهد و چفت و بست ها باز شوند که این کار از طریق اطلاع رسانی و ارتباطات ممکن است.

2- جایگزینی

برای تغییر نگرش بعد از انجمادزدایی باید نگرشی برای جایگزینی نگرش قبلی وجود داشته باشد که در این مرحله از تغییر رسانه نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. این مرحله بسیار مهم است چرا که اگر مرحله اول انجام شود ولی نگرشی برای جایگزینی نباشد دوباره به قبل باز می گردد.

3 – انجماد مجدد

نگرش ها همیشه ماهیت ارتجاعی داشته و قابل برگشت هستند پس برای کاهش این حالت، باید به نگرش جدید استحکام بخشید که باز نقش رسانه بسیار پررنگ می گردد.

از آنجا که‌ نگــرش‌ منشأ کلیه‌ رفتارهای‌ فردی‌ و اجتماعی‌ است‌ ناگزیریم برای‌ دگرگون‌ کردن‌ نگرش‌ها ابتدا آنها را بشناسیم.

دلایلی که نشان می دهد نیاز به تغییر نگرش داریم عبارتند از:

1- وابستگی و اتصال به گذشته